Odlewy odporne na korozję są szeroko stosowane w branżach takich jak przemysł morski, przetwórstwo chemiczne i wytwarzanie energii. Zostały zaprojektowane ze składu stopów, który pozwala im wytrzymać środowiska, w których narażenie na sól, kwasy lub chemikalia przemysłowe mogłoby w przeciwnym razie spowodować pogorszenie. Chociaż materiały te są z natury zaprojektowane tak, aby minimalizować utlenianie i korozję, sam proces odlewania może wprowadzić nieregularności powierzchni, wtrącenia lub porowatość, które mogą zagrozić ich naturalnym właściwościom ochronnym. W rezultacie często pojawiają się pytania, czy konieczna jest dalsza obróbka powierzchni, aby zapewnić niezawodne i długotrwałe działanie.
Wykończenie powierzchni i jakość mikrostruktury mają kluczowe znaczenie dla odporności na korozję odlewów odpornych na korozję. Małe pęknięcia powierzchniowe, szorstka tekstura lub mikroporowatość mogą działać jako miejsca inicjacji korozji wżerowej i szczelinowej. Nawet w przypadku stosowania stopów o dobrej odporności wewnętrznej takie niedoskonałości mogą skrócić żywotność, jeśli nie zostaną wyeliminowane. Wprowadzając dodatkowe obróbki po procesie odlewania, można zredukować te słabe punkty, tworząc bardziej jednolitą warstwę powierzchniową, która zapewnia lepszą kontrolę korozji.
Jedną z ważnych decyzji podejmowanych przy projektowaniu komponentów jest to, czy zastosować wysokostopowe odlewy odśrodkowe, które mają wyższą zawartość pierwiastków stopowych w celu zapewnienia doskonałej odporności na korozję, czy też zastosować standardowe odlewy odporne na korozję z dodatkowymi obróbkami ochronnymi. Wysokostopowe odlewy odśrodkowe mogą zmniejszyć potrzebę szeroko zakrojonych obróbek po odlewaniu ze względu na ich dużą stabilność chemiczną, ale często są droższe. Z drugiej strony, odlewy z niższych stopów można zwiększyć efektywnością za pomocą metod takich jak pasywacja, powlekanie lub obróbka cieplna. Ta równowaga między strategiami wyboru stopu i modyfikacji powierzchni zależy od warunków ekonomicznych i środowiskowych zastosowania.
Pasywacja to obróbka chemiczna stosowana w celu ułatwienia tworzenia się warstwy tlenku bogatego w chrom na powierzchni odlewów odpornych na korozję. Ta cienka, stabilna warstwa służy jako bariera dla dalszego utleniania i jest szczególnie ważna w środowiskach zawierających chlorki, gdzie problemem może być miejscowa korozja, taka jak wżery. Pasywacja usuwa również wolne żelazo z powierzchni, które w przeciwnym razie mogłoby stworzyć ogniwa galwaniczne przyspieszające degradację. W przypadku odlewanych stali nierdzewnych ten etap jest często uważany za istotną część wykończenia.
Powłoki ochronne to kolejna metoda poprawy odporności po odlaniu. Powłoki te mogą być organiczne, takie jak warstwy epoksydowe i poliuretanowe, lub metaliczne, takie jak cynkowanie lub niklowanie. Powłoki organiczne stanowią barierę izolującą powierzchnię metalu od czynników korozyjnych, podczas gdy powłoki metaliczne mogą również działać jako warstwy protektorowe, chroniąc leżący pod spodem odlew nawet w przypadku zarysowania lub uszkodzenia powłoki. W zastosowaniach takich jak konstrukcje morskie często stosuje się wielowarstwowe systemy powłokowe, aby zmaksymalizować trwałość w trudnych warunkach.
Niektóre odlewy poddawane są termicznej obróbce powierzchni, takiej jak azotowanie lub nawęglanie, które nie tylko zwiększają twardość powierzchni, ale mogą również zmniejszać podatność powierzchni na korozję wywołaną zużyciem. Chociaż obróbki te nie są stosowane we wszystkich gałęziach przemysłu, są one szczególnie cenne w środowiskach, w których korozja występuje w połączeniu ze zużyciem mechanicznym, np. w wirnikach pomp i elementach zaworów. Zmniejszając zużycie, zabiegi te pomagają zachować integralność pasywnego filmu ochronnego na powierzchni odlewu.
Różne metody obróbki powierzchni różnią się skutecznością w zależności od środowiska i rodzaju stopu. Poniższa tabela podsumowuje niektóre typowe metody leczenia i ich główne korzyści:
| Obróbka powierzchniowa | Cel | Podstawowa korzyść |
|---|---|---|
| Pasywacja | Tworzenie stabilnej warstwy tlenkowej | Zmniejsza ryzyko lokalnej korozji |
| Powłoka epoksydowa | Izolacja bariery | Chroni przed działaniem środków chemicznych i wilgoci |
| Cynkowanie | Ochrona ofiarna | Zapewnia ochronę galwaniczną w uszkodzonych obszarach |
| Azotowanie | Hartowanie powierzchniowe | Poprawia zużycie i zmniejsza miejsca inicjacji korozji |
Środowisko, w którym stosowane są odlewy odporne na korozję, silnie wpływa na potrzebę obróbki powierzchni. W kontrolowanych środowiskach wewnętrznych naturalna odporność stopu może być wystarczająca, a dodatkowa obróbka może nie zapewnić znaczących korzyści. Jednakże w zewnętrznych środowiskach morskich, zakładach chemicznych lub oczyszczalniach ścieków dodatkowa ochrona powierzchni może mieć kluczowe znaczenie. Czynniki takie jak wilgotność, zasolenie, pH i wahania temperatury mogą przyspieszyć niszczenie, sprawiając, że zabiegi takie jak powlekanie lub pasywacja stają się koniecznością, a nie opcją.
Przykłady z rzeczywistych zastosowań pokazują, dlaczego często stosuje się dodatkowe zabiegi. Na przykład odlewana stal nierdzewna stosowana w zakładach odsalania poddawana jest pasywacji chemicznej w celu wzmocnienia jej odporności na atak chlorków. Na morskich platformach wiertniczych na odlewy nakłada się powłoki ochronne, aby wytrzymać ciągłe narażenie na wodę morską. W reaktorach chemicznych odlewy odporne na korozję mogą być wyłożone powłokami polimerowymi odpornymi na silne kwasy lub zasady. Praktyki te podkreślają znaczenie dostosowania obróbki powierzchni do środowiska operacyjnego.
Wybór pomiędzy zastosowaniem wysokostopowych odlewów odśrodkowych bez dodatkowej obróbki lub bardziej ekonomicznymi odlewami odpornymi na korozję z obróbką powierzchniową często sprowadza się do względów ekonomicznych. Chociaż wysokostopowe odlewy odśrodkowe mogą obniżyć długoterminowe koszty konserwacji ze względu na ich wrodzoną odporność, ich wyższy koszt początkowy może być zaporowy w zastosowaniach na dużą skalę. Alternatywnie, standardowe odlewy w połączeniu z ukierunkowaną obróbką powierzchni mogą zapewnić zrównoważone rozwiązanie, oferując odpowiednią wydajność przy niższych kosztach materiałów.
Obróbka powierzchni nie eliminuje konieczności właściwej konserwacji. Nawet powierzchnie poddane obróbce należy okresowo sprawdzać, aby upewnić się, że powłoki pozostają nienaruszone lub że warstwy pasywowane nie zostały uszkodzone przez ścieranie mechaniczne. Ponowne nałożenie powłok lub ponowna pasywacja mogą być konieczne przez cały okres użytkowania elementu. Integrując obróbkę powierzchni z planowanym programem konserwacji, przemysł może wydłużyć żywotność elementów odlewanych, efektywnie zarządzając kosztami.
Postęp w technikach odlewania również zmniejszył zakres wymaganej obróbki końcowej. Na przykład wysokostopowe odlewy odśrodkowe, ze względu na ich udoskonaloną mikrostrukturę i kontrolowane krzepnięcie, często wykazują mniej wad powierzchniowych w porównaniu z tradycyjnymi odlewami piaskowymi. Może to zmniejszyć zależność od dodatkowych zabiegów, jednocześnie zapewniając długą wydajność usług. Niemniej jednak w środowiskach wysokiego ryzyka obróbka powierzchni pozostaje ważnym uzupełnieniem ulepszonych metod odlewania.
Poniższa tabela porównuje ogólne różnice w wydajności zaobserwowane pomiędzy nieobrobionymi i poddanymi obróbce odlewami odpornymi na korozję w zastosowaniach przemysłowych:
| Stan | Nieobrobiony odlew | Obrobiony odlew |
|---|---|---|
| Żywotność w łagodnym środowisku | Umiarkowane | Rozszerzony |
| Żywotność w środowisku morskim | Skrócone ze względu na wżery | Ulepszony poprzez pasywację i powłoki |
| Częstotliwość konserwacji | Wysoka | Zredukowany |
| Koszt początkowy | Niższy | Wysokaer due to treatment |
Z technicznego punktu widzenia dodatkowe obróbki powierzchni odlewów odpornych na korozję nie zawsze są obowiązkowe, ale mogą znacznie zwiększyć niezawodność komponentów w agresywnych warunkach. Decyzja zależy od wyboru stopu, procesu odlewania i surowości środowiska. Chociaż wysokostopowe odlewy odśrodkowe mogą zmniejszyć zależność od obróbki końcowej ze względu na ich wrodzoną odporność, wiele gałęzi przemysłu nadal stosuje pasywację, powłoki i inne środki, aby zmaksymalizować bezpieczeństwo operacyjne i zwrot ekonomiczny swojego sprzętu.